Een stapsgewijze begeleiding van eerste acties en indicatoren naar een eerste VSME-rapport
Gebruiksvriendelijke begeleiding
Sinds 2018 biedt Sustatool kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) stapsgewijze ondersteuning om duurzaamheid te integreren in hun dagelijkse bedrijfsvoering. Met de vernieuwde Sustatool 2.0 is het gebruiksgemak verbeterd en de tool afgestemd op actuele duurzaamheidsnormen zoals de EU Green Deal en VSME.In lijn met Europese richtlijnen:
De VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for SMEs) is een vrijwillige Europese rapportagestandaard voor kmo’s om hun duurzaamheidsprestaties te rapporteren. Sustatool 2.0 linkt acties en indicatoren aan secties binnen de VSME. Zo kan een kmo zich voorbereiden op toenemende vragen van klanten en banken.Een helder startpunt:
Sustatool 2.0 maakt het verzamelen van duurzaamheidsdata eenvoudig en toegankelijk, ook voor wie nog weinig ervaring heeft met duurzaamheid. Het vereenvoudigt het proces door de gegevensverzameling op te splitsen in overzichtelijke stappen en koppelt deze aan de VSME-standaard.Praktische stappen:
Sustatool 2.0 biedt een pragmatische aanpak met zes duidelijke stappen die op veertien duurzaamheidsthema’s focussen. Zo kunnen ondernemingen via een eerste beoordeling toewerken naar concrete acties en relevante indicatoren. Lees hier een interview uit de praktijk.Basis voor duurzaamheidsrapportage
Sustatool 2.0 is in eerste instantie niet bedoeld als rapportagetool. Het biedt wel structuur en helderheid rond acties en indicatoren, de inhoud van geloofwaardige rapporten. Het helpt bedrijven die aan het begin van hun duurzaamheidsreis staan en draagt bij aan transparante communicatie met belanghebbenden.
Introductie
De collectie van duurzaamheidsdata voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo) hoeft niet overweldigend te zijn. Sinds 2018 ondersteunt Sustatool kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) met gebruiksvriendelijke, stapsgewijze begeleiding om duurzaamheid te verankeren in hun dagelijkse bedrijfsvoering en om te zetten in concrete acties.
In 2025 is Sustatool vernieuwd tot Sustatool 2.0, waarbij het gebruiksgemak verder is verbeterd en de tool is afgestemd op actuele duurzaamheidsnormen zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), de vrijwillige VSME-standaard voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen, en de Sustainable Development Goals (SDG’s).
Sustatool 2.0 biedt ondernemingen een pragmatische start: zes heldere stappen verdeeld over veertien duurzaamheidsthema’s begeleiden teams van een eerste maturiteitsbeoordeling naar concrete acties, relevante ESG-indicatoren en een overzichtelijke samenvatting die zowel beschikbare data als eventuele opportuniteiten zichtbaar maakt. Deze laagdrempelige aanpak is ideaal voor het verzamelen van eerste gegevens en het voorbereiden van een duurzaamheidsrapport dat aansluit op de VSME.
Hoe kan je de uitdagingen overwinnen?
Sustatool 2.0 maakt het voor iedereen eenvoudig om te starten met het verzamelen van duurzaamheidsdata, zelfs als je hier nog geen ervaring mee hebt. Door een aantal eenvoudige stappen te volgen, kunnen ondernemingen duurzaamheid integreren in hun dagelijkse praktijk, intern kennis opbouwen en al vroeg duurzaamheidsrapporten maken die aansluiten bij de VSME-standaard.
De eerste stappen zijn laagdrempelig en helpen je om deze veelvoorkomende uitdagingen aan te pakken:
1) "Waar beginnen we eigenlijk met het verzamelen van duurzaamheidsdata?"
Duurzaamheids- of ESG-data (Environment, Social en Governance) komen uit allerlei bronnen, zoals energiefacturen, personeelsdossiers en zijn veelal opgeslagen in Excel bestanden. Veel teams weten niet goed waar ze moeten starten, welke data relevant zijn of waarom een onderwerp belangrijk is. Sustatool 2.0 begeleid je in zes duidelijke stappen. Je onderzoekt elk duurzaamheidsthema, kiest de juiste acties en selecteert de meest relevante indicatoren voor jouw onderneming. Uiteindelijk stel je een helder rapport op dat toont welke data beschikbaar zijn en waar nog kansen liggen.
2) "Hoe zorgen we dat we aansluiten bij wetgevende kaders zonder erin te verdwalen?"
Als onderdeel van het verminderen van de administratieve lasten voor bedrijven, adviseert de Europese Commissie bedrijven, vooral kmo’s, aan om de VSME te gebruiken bij het rapporteren over duurzaamheidsinspanningen. Deze keuze bereid je sowieso voor op vragen van klanten en banken en is ideaal voor ondernemingen met weinig ervaring.
Sustatool helpt je om duurzaamheid in je onderneming aan te pakken in een paar simpele stappen. Je beoordeelt hoe je bedrijf scoort op verschillende duurzaamheidsthema’s. Daarna krijg je een overzicht van basisacties en indicatoren, zoals energieverbruik, uitstoot van broeikasgassen en aantal medewerkers. Voor elk thema kun je zelf bepalen welke acties en indicatoren je wil bijhouden. Deze zijn direct gekoppeld aan de VSME. Zo krijg je een helder overzicht van je maturiteit, acties en kerncijfers per thema.
Dit maakt het makkelijker om te starten met rapporteren volgens de VSME-standaard. Naarmate je groeit, voeg je eenvoudig meer details toe. Je start klein, leert bij en verbetert je rapportage stap voor stap.
3) “Wie hoort duurzaamheid binnen onze onderneming te coördineren?”
Het opstarten van duurzaamheid binnen je onderneming kan overweldigend lijken, zeker als je niet precies weet wie de kar moet trekken of hoe je het beste kunt beginnen. Je duidt één verantwoordelijke aan. In functie van de grootte van je onderneming kan je ook een duurzaamheidsteam samenstellen. Sustatool 2.0 geeft je duidelijke stappen om dit te doen. De teamleden hoeven geen experts te zijn; het belangrijkste is dat iemand het overzicht bewaart en collega’s betrekt. Met deze richtlijnen verzamel je direct bruikbare informatie en voer je verbeteringen door, zelfs zonder veel ervaring.
Duurzaamheidsthema’s binnen de Sustatool 2.0
Om duurzaamheid toegankelijk te maken, is Sustatool 2.0 opgedeeld in veertien duurzaamheidsthema’s. Zo kan je op een gestructureerde manier werken aan de thema’s die relevant zijn voor jouw bedrijf, zonder te verdwalen in cijfers en richtlijnen. In de onderstaande tabel staan deze veertien thema’s en waarom ze belangrijk kunnen zijn voor jouw onderneming:
Energie & Klimaat | Hoe je energie gebruikt en produceert. Het doel is om energie te besparen en zo min mogelijk fossiele brandstoffen te gebruiken, en waar mogelijk over te stappen op hernieuwbare bronnen. |
Verontreiniging | De impact van de onderneming op het milieu—geluid, afval, uitstoot of watervervuiling. Het doel is deze negatieve effecten zo laag mogelijk te houden. |
Afval, Materialen & Circulariteit | Efficiënt omgaan met grondstoffen, zoveel mogelijk recyclen en hergebruiken, en werken aan producten die langer meegaan en minder verspilling veroorzaken. |
Biodiversiteit & Ecosystemen | Hoe jouw activiteiten invloed hebben op de natuur en het belang van het beschermen van gezonde ecosystemen. |
Water | Het beheren van alle vormen van watergebruik, van productie tot schoonmaak en groenvoorziening, om verspilling te voorkomen en risico’s te verminderen. |
Werknemers | Een werkomgeving creëren waar mensen zich gewaardeerd en gesteund voelen, met mogelijkheden om te groeien en een goede balans tussen werk en privé. |
Lokale Gemeenschappen | Bewust zijn van en betrokken zijn bij de mensen en organisaties in de omgeving en positieve relaties opbouwen. |
Consumenten & Eindgebruikers | Zorgen dat producten en diensten veilig zijn en privacy respecteren, en ook rekening houden met eventuele problemen die klanten kunnen ervaren. |
Verantwoorde Bedrijfspraktijken | Je onderneming eerlijk, rechtvaardig en met zorg voor samenleving en milieu runnen. |
Fysieke Risico’s Klimaat | De effecten van klimaatverandering zoals overstromingen of hittegolven op jouw bedrijf begrijpen en je hierop voorbereiden. |
Governance | Sterk leiderschap en duidelijke regels hanteren, zodat beslissingen verantwoord en transparant genomen worden. |
Waardeketen | Elke stap van ontwerp tot levering bekijken en samenwerken met partners om duurzaamheid in de hele keten te verbeteren. |
Aanbod | Producten en diensten ontwikkelen die aan echte behoeften voldoen, lang meegaan en zo weinig mogelijk negatieve impact hebben. |
Operational Excellence | Efficiënte processen voeren, continu verbeteren en kwaliteit en service leveren waar klanten op kunnen rekenen. |
De 6 stappen van de Sustatool 2.0
Stap 1 — Analyse
Je analyseert de maturiteit van je onderneming op veertien duurzaamheidsthema’s en kiest de onderwerpen die voor jouw bedrijf het meest relevant zijn. Door de vragen per thema in te vullen, ontvang je een score die aangeeft hoe ver je onderneming staat op elk gebied.
Stappen 2–4 — Stakeholders, Stuurgroepen en Visie
Je brengt je belangrijkste stakeholders in kaart, zowel binnen als buiten het bedrijf. Je stelt een verantwoordelijke aan of vormt een eenvoudige stuurgroep om samen de voortgang te bewaken. Formuleer samen een heldere visie op wat duurzaamheid voor jouw onderneming betekent. Door deze stappen te zetten, verwerf je inzicht in de context, wijs je verantwoordelijkheden toe en maak je je intenties duidelijk. Deze aanpak verankert duurzaamheid in je bedrijfsvoering en vergemakkelijkt de communicatie intern en extern.
Stap 5 — Voer uit
Voor elk thema selecteer je passende acties en bepaal je indicatoren die deze acties monitoren (zoals scope 1–2–3 emissies, opleidingsuren, man/vrouw-verhouding in het management). Hier start het verzamelen en beheren van duurzaamheidsdata: dankzij de VSME-tags die binnen Sustatool 2.0 gekoppeld zijn aan indicatoren, kun je dezelfde metingen gebruiken voor interne sturing én externe rapportage. Je begint met toegankelijke acties en indicatoren en verhoogt jaarlijks de maturiteit van je duurzaamheidsthema’s.
Stap 6 — Rapporteer
Sustatool 2.0 genereert een overzichtelijke samenvatting met de acties en indicatoren die je per thema hebt gekozen. In deze fase filter je op thema en ‘tag’-type, zodat je eenvoudig de juiste elementen selecteert voor je eerste VSME-rapport.
Hoe start ik als kmo met duurzaamheid?
Sustatool 2.0 is in de kern bedoeld als hulpmiddel om duurzaamheid te verankeren in de dagelijkse bedrijfsvoering. Het niet specifiek ontworpen als rapportagetool. Toch biedt Sustatool 2.0 wel de structuur, discipline en helderheid die nodig zijn voor de eerste stappen richting geloofwaardige, vrijwillige duurzaamheids- of ESG-rapportering volgens de VSME-standaard.
Door acties en belangrijke indicatoren systematisch in kaart te brengen, zetten bedrijven niet alleen stappen in hun eigen duurzaamheidsontwikkeling, maar leggen ze ook een solide basis voor een duurzaamheidsdata managementsysteem.
Op deze manier fungeert Sustatool 2.0 zowel als praktische gids voor integratie als natuurlijk vertrekpunt voor een duurzaamheidsrapport.
Start hier met Sustatool 2.0 https://www.mvovlaanderen.be/nl/sustatool
Heb je nog vragen? Bekijk de MVO Vlaanderen Sustatool-FAQ.
